Թուրք հոդվածագիր. «Ստամբուլյան բիզնես-էլիտան դեմ է Էրդողանին»

Քաղաքական13:15, 06 Փետրվար 2014

Թուրք հոդվածագիր. «Ստամբուլյան բիզնես-էլիտան դեմ է Էրդողանին»

Թուրքական «Սաբահ»-ի հոդվածագիր Սուլեյման Յաշարն իր «Իբրև հայերն են լքել Թուրքիան» հոդվածում անդրադարձ է կատարվում Շևքաթ Փամուքի «Թուրքիայի 200-ամյա տնտեսական պատմությունը» գրքում հեղինակի կողմից Թուրքիայի տնտեսությունում հայերի դերի մասին հատվածին: Հոդվածի վերջում խոսվում է Ստամբուլի բիզնես վերնախավի կողմից Էրդողանի չընդունվելու մասին, ինչը հեղինակը կապել է վերջին շրջանում Էրդողանի կողմից հաճախ հնչեցվող արտահայտությունների հետ, որոնցում վերջինս խոսում է քրիստոնեական փոքրամասնություններին պատկանած շինությունների վարադարձման մասին: Հոդվածը՝ ստորև.

«Իբրև հայերն են լքել Թուրքիան»

Ինչպես հայտնի է, Աբդուլ Համիդի գահընկեց արվելը կապիտալը փոխանցելու նպատակ ուներ: «Իթթիահաթ վե թերաքքիին» (Միություն և առաջադիմություն) աջակցող Մակեդոնիայի և Սալոնիկի բուրժուազիաները ցանկանում էր զբաղեցնել հայկական և հունական բուրժուազիաների տեղը ու այդ նպատակով էլ 1908-ին բանակն ուղղորդեցին դեպի Ստամբուլ:

Այնուհետև հեղաշրջմամբ Աբդուլ Համիդին գահընկեց անելուց հետո սկսվեց կապիտալի փոխանցումը: Եվ սկսվեց հայերի գաղթեցումը:

Ավելի վաղ նշել էինք, որ տնտեսության պատմությանը վերաբերող գրքերում չի նշվել հայերի գաղթի և կապիտալի փոխանցման էության մասին: Այդպիսով թաքցվել է այսօրվա Ստամբուլի կապիտալի ստեղծումը:

Ահա այս թեմայով մի նոր գիրք է հրատարակվել՝ Շևքաթ Փամուքի «Թուրքիայի 200-ամյա տնտեսական պատմությունը» գիրքը: Գրքի 173-րդ էջում խոսվում է հայերի գաղթեցման մասին: Այնտեղ նշվում է, որ բռնագաղթի ժամանակ և դրանից հետո Թուրքիայում բնակվող մոտ 1.5 միլիոն հայերի թիվը նվազել է՝ կազմելով 100 հազարից էլ պակաս: Սակայն հաջորդ էջում հետպատերազմյան իրավիճակի մասին ասվում է. «Մասնավոր սեկտորում արդեն երկիրը լքած հայ և հույն բուրժուազիայի փոխարեն առաջատարի դիրքերում է գտնվում նրանց ունեցվածքին տիրացած թուրք-մուսուլմանական բուրժուազիան, որոնց համար կարծես նպաստավոր է եղել պատերազմի ընթացքում իթթիահադականնրի վարած քաղաքականությունը»: Նշյալ նախադասության մեջ օգտագործվող երկիրը լքած բառակապակցությունը ի չիք է դարձնում բռնագաղթը: Սստացվում է, որ նոր բուրժուազիան տիրացել էր իրենց կամքով երկիրը լքածների ունեցվածքին: Նոր բուրժուազիայի կողմից, զինվորական միջոցներով Աբդուլ Համիդին գահընկեց անելով, արյունոտ ճանապարհով կապիտալին տիրանալը նույնպես հօդս է ցնդում:

Թուրքիայի տնտեսության պատմության նման շարադրանքի պատճառով է դժվարանում պարզաբանել, թե ինչու է այսօրվա Ստամբուլի կապիտալը նախընտրում զինվորականների և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (IMF) վերահսկողությունը և չի ցանկանում Էրդողանին:

Այժմ անդրադառնանք այն հանգամանքին, թե ինչու Ստամբուլի բիզնես-էլիտան չի ուզում Էրդողանին...

Օրերս Էրդողանը Գերմանիայում ունեցած ելույթի ժամանակ, անդրադառնալով քրիստոնյա փոքրամասնություններին, ասեց հետևյալը. «Մենք արել ենք այն, ինչը չի արել որևէ իշխանություն: Մեր քրիստոնյա քաղաքացիների հիմնադրամներին պատկանող ողջ անշարժ գույքը վերադարձրել ենք Հիմնադրամների գլխավոր տնօրինությանը: Այս ամենը մենք ենք ասպարեզ հանել: Մինչ այս պահը վերադարձրել ենք 2.5 մլն թուրքական լիրա արժողությամբ անշարժ գույք: Մոր Գաբրիելի եկեղեցու հարցը մենք լուծեցինք, Սումելայի եկեղեցին փակ էր, բացեցինք»:

Ստամբուլի բիզնես վերնախավի՝ Էրդողանին չուզելու պատճառը պետք է այս ելույթի մեջ փնտրել: Քանի որ ստամբուլյան կապիտալն այս գործընթացում անհանգստանում է՝ մտածելով «Միգուցե մեր պապերի տիրացած ունեցվածքն էլ ձեռքներցս գնա», ու այդ պատճառով էլ դեմ է դուրս գալիս Էրդողանին:

Եթե ձեր՝ տնտեսության պատմության գրքերում գրածի պես տիրացել են ոչ թե բռնագաղթվածների, այլ երկիրը լքածների ունեցվածքին, ապա այն ռեակցիան, որը կա Էրդողանի նկատմամբ, անհասկանալի է դառնում: Այդ դեպքում տնտեսության պատմությունը չպետք է կաշկանդված գրել:

Ermenihaber.am