ERMENI HABER AJANSI

Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, “Yerevan Diyaloğu” konferansında yaptığı konuşmada, günümüz dünyasının karşı karşıya bulunduğu çok katmanlı belirsizlikleri ve bunların insanlık tarihi içindeki yerini ele aldı. Son yıllarda, II. Dünya Savaşı sonrası dönemde hayal bile edilemeyecek ölçüde sıra dışı gelişmelere tanıklık edildiğini belirten Mirzoyan, uluslararası düzenin temellerinin ciddi şekilde sarsıldığını vurguladı.

Uluslararası hukukun kutsal sayılan ilkeleri — toprak bütünlüğü, sınırların dokunulmazlığı gibi — giderek etkisizleşirken, geçmişin sarsılmaz ittifakları çözülüyor, çıkar çatışmaları yeni ve beklenmedik eksenlerde birleşiyor. Küresel jeopolitik gerilimlerin artmasıyla uluslararası uzlaşma ortamı bozulurken, nükleer tehdit söylemleri yeniden gündeme taşınıyor. Avrupa Birliği’nin, barışa dayalı bir bütünleşme projesinden, savunma harcamalarını artırma yönünde bir yeniden silahlanma gündemine yönelmesi ise bu dönüşümün önemli göstergelerinden biri olarak değerlendiriliyor.

Bakan, küresel düzeyde yaşanan insani krizlere de dikkat çekti. Açlık, tedarik zinciri aksaklıkları, terör tehdidi, nefret söylemleri ve hoşgörüsüzlük; insan onurunu ve birlikte yaşama kültürünü tehdit eden olgular haline gelmiş durumda. Etnik temizlik, artık uzak bir geçmişin karanlık hatırası değil; sınırlarımızın hemen ötesinde yaşanmış güncel bir gerçekliktir. Ukrayna ve Gazze'deki acılar, sadece yerel trajediler değil, sistemsel arızaların tezahürüdür. Hibrit savaş, artık teorik bir kavram değil, açık bir gerçeklik; dezenformasyon ve sahte haberler ise demokrasinin temellerini zayıflatabilecek silahlara dönüşmüştür.

Mirzoyan ayrıca ticaret savaşlarının yoğunlaştığını, yapay zekâ alanındaki gelişmelerin etik sınırları ihmal ederek gelecek endişesini artırdığını dile getirdi. İklim değişikliğinin artık öngörülebilir mevsim döngülerine uymadığına, enerji arayışlarının küresel ekonomiyi dönüştürme potansiyeline sahip olduğuna dikkat çekti. Tüm bu dinamiklerin, bireylerde, ailelerde ve toplumlarda kaos algısını ve panik duygusunu artırdığına işaret etti.

Ancak Bakan Mirzoyan’a göre, bu insanlığın ilk kez belirsizlikle karşılaşması değil. Yakın geçmişteki COVID-19 pandemisi, ölüm korkusu ve belirsizliklerle yaşanan büyük bir travma olmuş; insan ilişkilerinden işgücü piyasasına kadar her şeyi değiştirmişti. Yine de insanlık daha önce de veba ve İspanyol gribi gibi pandemileri aşmıştı.

İki dünya savaşı büyük yıkımlara yol açmış olsa da, tıpta, iletişimde ve ulaşımda devrim niteliğinde ilerlemeleri beraberinde getirmişti. Bugün yapay zekânın iş gücünü dönüştürmesi, 18. yüzyılın Sanayi Devrimi’ni hatırlatıyor. Dünyanın Güneş etrafında döndüğüne dair bilgi bir zamanlar tüm düşünce sistemini sarsmış, Giordano Bruno gibi öncüler bunun bedelini canlarıyla ödemişti. Yeni kıtaların keşfi, bilinmeyene dair korkuları tetiklese de küresel bilinci dönüştürmüştü. İnsanlık, tarih boyunca bilinmeyene adım atarken aynı zamanda gelişmenin yolunu da açmıştır.

Mirzoyan’a göre, bu dönem de dünyanın sonu değil. Eğer bazı insanlar içinde bulunduğumuz zamanı “dünyanın sonu” olarak tanımlıyorsa, bu yalnızca tarihte yaşanan pek çok “son”dan biri olabilir; ardından insanlık yoluna devam etmiştir. “Antifragilite” kavramını hatırlatan Mirzoyan, insanlığın yalnızca direnç göstermediğini, krizlerden daha da güçlenerek çıktığını belirtti. Bireyler de benzer şekilde, yaşadıkları kişisel travmaların ardından daha dayanıklı hale gelmektedir.

Sonuç olarak, bilimsel ilerlemeler her zaman korkularla karşılanmış; ancak uzun vadede daha sağlıklı, daha uzun ve daha konforlu bir yaşam sunmuştur. Bugün insanlık, bilgiye ulaşma araçları ve küresel bağlantı imkânları açısından tarihin en güçlü dönemindedir. Mirzoyan, yaşanan büyük belirsizliğe rağmen insanlığın, geçmiş tüm kuşaklardan daha hazırlıklı olduğunu savundu. Ona göre, yeterince akıllı ve bilinçli hareket edilirse, bu tektonik dönüşümler ilerici gelişmelere de kapı aralayabilir.