Կոտորածներից փրկված մի հայուհու կյանքի պատմությունը

Հասարակական08:12, 15 Մայիս 2012

Կոտորածներից փրկված մի հայուհու կյանքի պատմությունը

Թուրքական «Ռադիքալ»(Radikal) պարբերականըն ներկայացրել է Դերսիմի ջարդերի վկաներից մեկի` մի հայ աղջկա պատմությունը, ով տարիներ շարունակ թաքցրել է իր ինքնությունը և 72 տարեկանում նոր է սկսել խոսել իր հայ լինելու մասին:

72-ամյա Ասլըհան Քիրեմիթչյանը (ներկայիս` Ֆաթմա Յավուզը) ականտեսի աչքերով պատմել է 1930ական թթ Դերսիմի կոտորածների մասին: Նա պատմել է , որ փրկվել է ցորենի պարկի մեջ թաքնվելով , ապա աքսորվել է Քոնյա նահանգի Բեյշեհիր շրջան:
Նա եղել է ընդամենը 5-6 տարեկան, երբ նրա անունը փոխել ու Ֆաթմա են դրել և ընդամենը 13 տարեկան է եղել երբ մահմեդականացվել ու ամուսնացել է:

Ասլըհան Քիրեմիթչյանը պատմել է, որ ինքտը եղել է Դերսիմի ամենազադեցիկ հայ ընտանիքնեորից մեկի աղջիկը: Դերսիմի կոտորածներից հետո նա կորցրել է իր ընտանիքին և դաժան ճակատագիր է ունեցել:

« Բեյշեհիրում` իմ նոր ընտանիքում ինձ շատ էին ծեծում : Բոլոր մատներս կոտրված են , ինձ նույնիսկ երբևէ բժշկի չեն տարել: Այս տանջանքներից ազատվելու համար տնից փախա: Ավելի ուշ ինձ մեկ այլ ընտանիք օթևան տրամադրեց: Այստեղ էլ շատ զրկանքների ենթարկվեցի: Երբ 13 տարեկան էի ինձ 35 տարեկան մեկի հետ ամուսնացրեցին: Ամուսնացնելուց առաջ ինձ ստիպեցին մահմեդականություն ընդունել: Տառապանքներվ լի կյանք եմ ունեցել`սոված ծարավ: Ու բացի ամեն ինչից, ես դեռ երեխա էի`անտուն, անտեր ու անգործ: Երեխաներիս այս պայմաններում եմ մեծացրել:

Հայ լինելս թաքցրել եմ : Երեխաներս միայն 1995թ են իմացել դրա մասին: Ընտանիքս գտնելու համար շատ ջանքեր գործադրեցի, սակայն անարդյունք»,- պատմում է Ասլըհան Քիրեմիթչյանը:

Ներկայումս նա դիմել է Թուրքիայի Ազգային Մեծ Ժողովի Դերսիմի հարցերով հանձանժողովին` պահանջելով իրեն վերադարձնել հոր`Հակոբ Քիրեմիթչյանին ժամանակին պատկանող տարածքները և իրենց ներողություն խնդրել:

Հիշեցնենք, 1930-ական թվականներին Թուրքիայի հարավ-արևելքում իրականացվել են հիմնականում քրդերի կոտորածներ: 1937-38թթ. Դերսիմի կոտորածները թուրքական պատմագրության մեջ որպես ապստամբություն են հիշատակվում: Տարբեր աղբյուրների հաղորդմամբ` այդ տարիներին սպանվել է շուրջ 100.000 մարդ, որոնց մեջ եղել են նար 1915-ի ցեղասպանությունից փրկված և Դերսիմի տարբեր գյուղերում պատսպարված հազարավոր հայերը: