Թուրք գրող. «Հայոց ցեղասպանության վերջնարդյունքը եղավ երևակայական Քուրդիստանի սահմանների ընդլայնումը»

Հասարակական08:03, 23 Ապրիլ 2013

Թուրք գրող. «Հայոց ցեղասպանության վերջնարդյունքը եղավ երևակայական Քուրդիստանի սահմանների ընդլայնումը»

Թուրք հայտնի այլախոհ մտավորական, գրող հրատարակիչ Ռագըփ Զարաքոլուն «Եվրենսել» կայքում հրապարակված հոդվածի նյութ է դարձրել Հայոց ցեղասպանության և քրդական հարցի առնչությունները: Ներկայացնելով, որ հայերն ու քրդերը փոքրասիական տարածաշրջանի վաղեմի ժողովուրդներից են` Զարաքոլուն ընդգծել է հայերի նստակյաց, իսկ քրդերի հիմնականում քոչվորական կեսնակերպ ունենալու հանգամանքը:

«Առաջին համաշխարհային պետարազմը և 1915թ. ցեղասպանությունն անասելի կործանման բերեցին տարածաշրջանը: Բնակավայրերի զգալի հատվածը բառացիորեն ավերի ու կրակի մատնվեց,- գրում է Զարաքոլուն: - Փլուզվեց ողջ տնտեսական համակարգը: Այդ կորուստը կես հարյուրամյակ շարունակ չէր լինում վերականգնել»:

Հոդվածագրի բնորոշմամբ` այժմ «արևելքի ֆեոդալների» պակաս զարգացվածության գլխավոր պատճառը Հայոց ցեղասպանությունն է, ինչպես նաև պատերազմական գործողությունները, համաճարակային հիվանդությունները և այլն: Հետևանքը եղավ այն, որ ոչնչացվեցին կրթօջախներ, մանուֆակտուրաներ, ենթակառուցվածքներ: Սոցիալական կայքնը մի քանի 100 տարի հետ շպրտվեց:

Աղետից հետո գալիս են ծանր հետևանքները: Զարաքոլուն ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքի վրա, որ Հայկական Բարձրավանդակի հայաթափումից հետո հարավում հոծ բնակեցված քրդերը սկսեցին վերաբնակվել հայերից դատարկված գյուղերում: Օրինակ` հայերի կոտորածներից հետո Մշո դաշտավայրը լցվեց քրդերով: Այդ մասին Արևելքի մասին կազմած իր զեկույցում մտահոգություն է հայտնել Հալեպի նահանգապետ Աբդուլհալիքը` գրելով. «Քրդերը տարածվում են դեպի հյուսիս, հայկական բնակավայրերում են հաստատվում: Անհրաժեշտ է դրա դեմն առնել»:

Արդյունքում եղավ այն, որ Դերսիմի ապստամբության ճնշման ժամանակ թերթերը գրեցին. «Փաստորեն երևակայական Քուրդիստանի սահմանները ընդլայնվել են»:

Զարաքոլուն հարցադրում է անում. «Գուցե հենց այդ պատճառո°վ է, որ Իգդիրի 2011-ի ՏԻՄ ընտրություններում քրդական «Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցության» (ԽԺԿ-BDP) հաջողությունը իշխող վերնախավի կողմից որպես մեծ սպառնալիք դիտվեց: Նրանք դա հասկացան այսպես` «Քուրդիստանի սահմանները Հայաստանի հետ միացրեցին»: Դա եղավ հետաքրքիր ենթագիտակացական վախի արտացոլում»:

Հոդվածագիրը նշում է, որ ըստ էության Հայոց ցեղասպանոթյան վերջնական արդյունքը եղավ երևակայական Քուրդիստանի սահմանների ընդլայնումը:

«Թալեաթ Փաշան դեսպան Մորգենթաուին ասում էր. «Ինչ չկարողացավ անել Աբդուլ Համիդը, կարողացա անել ես»: Բայց մի°թե դա նման չէր պյուռոսյան հաղթանակին, այսինքն հաղթանակ, որը հավասար է պարտության»,- եզրակացնում է Զարաքոլուն:

Ermenihaber.am