Օսմանյան բանակի հայ սպայի թոռնուհին երկու ժողովուրդներին կոչ է անում հաղթահարել անցյալի վիշտը

Հասարակական16:08, 29 Հունվար 2014

Օսմանյան բանակի հայ սպայի թոռնուհին երկու ժողովուրդներին կոչ է անում հաղթահարել անցյալի վիշտը

Օսմանյան բանակում որպես սպա ծառայություն կատարած, մի քանի պատերազմի այդ թվում՝ Դարդանելի ռազմական գործողություներին մասնակցած ու մեդալների արժանացած հայազգի Միհրան Մեսրոպյանը պատերազմից հետո հեռանում է Թուրքիայից: Մեսրոպյանը տաղանդավոր զինվորական լինելուց զատ նաև ճարտարապետ էր, ում գործերում, ինչպես թուրքական «Հաբերլեր» լրատվական կայքն է նշում, առավել դրսևորվել է իսլամական ճարտարապետությունը:

Մեսրոպյանի ամերիկաբնակ թոռնուհին՝ Քերոլին Մեսրոպյան-Հիքմանը, ով արվեստի պատմության մեջ է մասնագիտանում, իր պապի կյանքն ու գործունեությունն ամփոփել է իր մագիստրոսական թեզի մեջ:

Այսպիսին է ԱՄՆ գաղթած ու այնտեղ ճարտարապետական գործունեությունը շարունակած Միհրան Մեսրոպյանի կյանքի պատմությունը:

1889 թվականի Աֆյոնքարահիսարում ծնված և 1914-ի հոկտեմբերին սպայական դպրոցն ավարտած Մեսրոոպյանը Դարդանելի պատերազմի ժամանակ ծառայության է անցնում ինժիներական վաշտում:

Ծառայության ընթացքում Օսմանյան բանակի հաջող գործողություններին նպաստելու համար արժանացել է Օսմանյան կայսրության և Գերմանիայի Կարմիր Խաչի մեդալների:

Մեսրոպյանը, ճարտարապետություն է սովորել ներկայումս Ճարտարապետ Սինանի անվան գեղարվեստի ինստիտուտ անունը կրող Գեղարվեստի դպրոցում, իր նշանակալի ներդրումն է ունեցել Դոլմաբահչե պալատի, ինչպես նաև Ստամբուլի Բեյօղլուի թաղամասի մի շարք շենքերի վերակառուցման գործում:

1915-ին Մեսրոպյանը մեծ ցավ է ապրում: Աֆյոնքարահիսարում բնակվող ընտանիքի անդամները և հարազատները՝ ընդհանուր թվով 15 հոդի զոհ են գնում ցեղասպանության ժամանակ իրագործված ջարդերին: 1921-ին Մեսրոպյանը գաղթում է ԱՄՆ: Այստեղ Մեսրոպյանը Թուրքիայի նկատմամբ վրեժ ու ատելություն չի տարածում, այլ շարունակում է ճարտարապետական գործունեությունը՝ իսլամական ճարտարապետությունը ձուլելով արևմտյան ճարտարապետության հետ: ԱՄՆ-ում ևս հեղինակում է մի շարք շինություններ, որոնցից առավել հայտնիները «Hay Adams» և «St. Regis» հյուրանոցներն են: Մեսրոպյանը կյանքից հեռանում է 1975 թվականին 86 տարեկան հասակում:

Մեսրոպյաի թոռնուհին, ով իր թեզի մասին խոսել է թուրքական «Անադոլու» լրատվական գործակալության լրագրողի հետ, նախ պատմել է, որ իր պապի՝ Օսմանյան կայսրությունում ծավալած ճարտարապետական գործունեության մասին նյութեր չի ունեցել ու ավելի ուշ միայն կարողացել է այդ մասին տեղեկություններ հավաքել:

Վերջինս անդրադարձել է նաև ցեղասպանությանը, ցավ հայտնել իր նախնիների համար, ու կոչ արել երկու ժողովուրդներին հաղթահարել անցյալի դառնությունները՝ միմյանց հետ հաշտ ապրելու համար: Այս առիթով նա մասնավորապես ասել է. «1915 թվականի դեպքերը երկու կողմերին վնաս են պատճառում: Այսօրվա մեր փոխադարձ սառնությունը որևէ գործի օգուտ չի բերում: Բարկությունը, դժգոհությունը, նեղացածությունն ու իրականություններին նայելու ցանկության բացակայությունը մեզ ի՞նչ օգուտ է բերում: Հարցը երկու կողմերին է վերավերվում: Չեմ կարծում, որ այս վիճակը որևէ արդյունք կտա: Ըտանիքիս պատահածի համար շատ եմ ցավում: Ցավում եմ 1-ին Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ու 1920-ականների սկզբին ցաքուցրիվ եղած հայերի, հույների ու թուրքերի համար, հատկապես նրանց համար, ովքեր որևէ բանի հետ կապ չունեին: Չեմ ասում, թե նրանց մոռանանք, անշուշտ պետք է հիշենք, սակայն երկու կողմերն էլ պետք է կարողանան հաշտվել ու ապրել կողք կողքի»:

Ermenihaber.am