Տարեց վանեցին ինքնուրույն սովորել է կարդալ ուրարտական սեպագրերը

Հասարակական12:04, 13 Նոյեմբեր 2015

Տարեց վանեցին ինքնուրույն սովորել է կարդալ ուրարտական սեպագրերը

Ներկայիս Թուրքիայի տարածքում գտնվող պատմական հայկական մայրաքաղաք Վանի ամրոցի պահակը ողջ աշխարհում ուրարտերեն սեպագիրները վերծանել կարողացող 38 մարդկանցից մեկն է: Թուրքական «Radikal» պարբերականի տեղեկացմամբ՝ տարրական կրթություն ունեցող Մեհմեթ Քուշմանը շուրջ կես դար Վանի պատմական Սարդուրիխինիլի (Հայկաբերդ, Չավուշ թեփե) ամրոցի տարածքի պահակն է: Նա ուրարտական սեպագրերը ուսումնասիրել ու սովորել է պեղումների համար Վան եկող հնէաբաններից վերցրած գրքերի օգնությամբ: 74-ամյա Մեհմեթ Քուշմանը նաև միակ մարդն է աշխարհում, ով կարողանում է գրել ուրարտական սեպագրերով և կազմել է ուրարտերենի այբուբենը:

Քուշմանը մասնակցել է 1961 -1988թթ. Չավուշթեփեում պրոֆեսոր Աֆիֆ Էրզեմի գլխավորությամբ իրականացված բոլոր պեղումներին: Այստեղ եկող զբոսաշրջիկներին Քուշմանը ուղեկցում, հնէաբանի իր գիտելիքներով տեղեկություններ է հաղորդում Վանի և բերդի պատմության մասին, կարդում է ուրարտական Իրմուշինի աստծուն նվիրված տաճարի սեպագիր արձանագրություններն ու թարգմանում թուրքերեն: Նա ուրարտերեն է սովորեցրել նաև իր ընտանիքի անդամներին:

Շուրջ 3000-ամյա պատմություն ունեցող Սարդուրիխինիլի (Հայկաբերդ, Չավուշ թեփե) ամրոցը գտնվում է Վան քաղաքից 50 կմ դեպի հարավ-արևելք: Հուշարձանից ոչ հեռու պահպանվել է նախկին հայկական Աստվածաշեն գյուղը (Չավուշթեփե): Ամրոցը կառուցված է ութգագաթանի Բոլդաղ լեռնաշղթայի վրա՝ հովտից 90-110մ բարձրության վրա: Ամրոցը կառուցել է Ուրարտուի (Վանի թագավորություն) Սարդուրի 2-րդ արքան:

Աղբյուր` Ermenihaber.am